بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از قاتلین مردم در قیام گوهرشاد، فتحالله پاکروان، نوه دختری میرزا تقی خان امیرکبیر است. او که دانشآموخته مدرسه نظامی سن سیر پاریس است در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی به ایران فراخوانده و به عنوان استاندار خراسان منصوب میشود. پاکروان به ظاهر دوست نداشت برای اجرای کشف حجاب به زور متوسل شوند و در جایی گفته بود: «این اقدامات باید خیلی عاقلانه و بدون اینکه کسی را عُنفا مجبور به کشف حجاب نمایید، اجرا گردد.» اما هنگامی که خود به عنوان استاندار خراسان منصوب میشود، خوی متظاهرانه را کنار میگذارد و بخشنامهای صادر میکند:
«… لازم است به تمام مأمورین محلی اخطار نمایید که عموم آنها موظفند در پیشرفت نهضت بانوان تشریک مساعی نموده و خود آنها در این امر پیشقدم باشند و در جشنها نیز عموماً باید با بانوان خود حضور به هم رسانند …اشخاص مُخِلِّ نهضت نسوان بدون هیچگونه ملاحظه تبعید خواهند شد…» او بعد از مدتی به رئیسالوزرا اطلاع میدهد که: «تا چند روز دیگر هیچ صنفی در مشهد باقی نخواهد ماند که جشن [کشف حجاب] نگرفته باشد. در نظر است پس از خاتمه جشنها ورود به صحن و حرم مطهر و بیوتات شریفه برای زنهای با چادر قدغن شود.»
این قاتل، پس از آنکه متفقین در ۱۳۲۰ رضاخان را برکنار و اخراج میکنند، به تهران احضار میشود و بعد از مدتی به زندان میافتد ولی با اعمال نفوذ، اتهامی متوجه او نمیشود و از زندان خلاصی مییابد.
در دوره پانزدهم مجلس شورای ملی عدهای از نمایندگان طالب نخستوزیری او بودند که مطالبهشان به نتیجه نرسید. پاکروان در سال ۱۳۳۰ هجری شمسی مُرد ولی فرزند خلف خود را به جان مردم ایران انداخت.
حسن پاکروان، فرزند فتحالله پاکروان، رئیس ساواک در دوران پهلوی دوم است.
او در زمان قیام خونین پانزده خرداد، رئیس ساواک بود و جلادیها و دسیسههای زیادی را علیه ملت و مردم مرتکب شد. پس از پیروزی انقلاب حسن پاکروان دستگیر و پس از محاکمه در سال ۱۳۵۸ اعدام شد.
برگرفته از
شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران(جلد اول)
ایام، شماره اول، تاریخ معاصر ایران